Moedertaal help jou meer as wat jy dink
Dit is die taal wat jy gehoor het nog voor jy gebore is. Dis die taal waarin jy jou eerste woord gesê het en die taal waarin jy dink. Het jy geweet jou moedertaal is ook dieselfde taal wat jou help om ander tale goed te kan praat?
Moedertaal is inderdaad die wegspringplek vir meertalige sukses en daarom is dit ook die tema vir die ATKV se derde gesprek in hul paneelbesprekingsreeks oor moedertaal.
Prof. Ignatius Gous van Unisa (’n kundige op die gebied van hoe die brein en denke werk), Malixole Gwatyu (joernalis en poliglot) en dr. Lindie Koorts (historikus en biograaf) gaan op 21 Februarie 2023 (Internasionale Moedertaaldag) die kwessie onder die loep neem.
Dr. Lindie Koorts sê navorsing, internasionaal en hier ter plaatse, bewys die volgende: “Wanneer ’n kind hul moedertaal stewig onder die knie het, leer hulle makliker, en leer hulle ook makliker ander tale aan. Ouers weet dat hulle hul kinders vir ’n meertalige land en ’n veeltalige wêreld grootmaak. Die dae van afgeslote tale en kulture is lankal reeds iets van die verlede.”
Dr. Koorts sê 30 jaar gelede het taalgemeenskappe in isolasie van mekaar geleef en was die aanleer van Engels ’n moeisame proses.
“Vele ouers wat daardie taalfoltering kan onthou, vra nou: ‘Moet ons nie ons kinders van kleins af met Engels toerus nie, aangesien dit Suid-Afrika se lingua franca is, en die taal van die werkplek en van geleenthede?”
Dr. Koorts sê ons kinders word nou in ’n meer diverse omgewing groot en danksy hul blootstelling is vele reeds meertalig teen die tyd wat hulle graad 1 toe gaan.
“Die vraag wat ons nou moet stel, is hoe ons kan toesien dat hul taalverwerwing van ’n goeie gehalte is – en dit is waar ons ons kan terugwend na die studies, wat toon dat moedertaal ’n goeie grondslag vir die aanleer van ander tale is.”
Hoekom is ’n bespreking hieroor belangrik?
Prof. Gous sê daar is vele aspekte van moedertaal wat bespreek gaan word en waarvan mense kennis moet dra. “Ons sê byvoorbeeld moedertaalonderrig is ’n voorwaarde vir sukses in ’n omgewing, skool en werkplek, wat multikultureel en veeltalig is, maar wat is die wetenskaplike onderbou van hierdie werklikheid? Ons wil weet wat die praktiese implikasies daarvan in kontekste is, wat radikaal van mekaar verskil – van omstandighede en gesinne waar een taal gepraat word tot veeltalige gesinne, skole en omgewings.”
Daar word gesê taalvaardigheid is die beste voorspeller vir akademiese prestasie en ’n vervulde lewe, sê hy, maar dit ontlok ook baie vrae, wat bespreek kan word.
“Watter taal moet jy kies? Hoe stimuleer ’n mens daardie taal in ’n kind se eerste 1 000 dae, wat krities is vir breinstimulasie en die vorming van breinargitektuur? Hoe brei ’n mens ouer kinders se taal uit in ’n era waar hulle veel eerder op fone as uit boeke lees?”
Prof. Gous vertel dat die mens se brein kommunikasiegereed gebore word.
“Wat ons egter daarna doen, en wat in ons omgewing aangaan, stimuleer of inhibeer hierdie vermoë. Vooroordeel-blindheid beïnvloed byvoorbeeld besluite hieroor. Ons gaan hierdie en ander aspekte bespreek en ook kyk na praktiese, alledaagse implikasies en die uitvoerbaarheid daarvan.”
Malixole Gwatyu, wat sy eie interessante pad met Afrikaans gaan deel, sien uit na ’n “lekker gesels oor spesifiek moedertaal”.
“Ek het baie vrae en ek glo ander mense ook. Kan ’n mens byvoorbeeld meer as een moedertaal hê? Is jou huistaal jou moedertaal of is jou moedertaal jou huistaal? Wanneer is jy ook byvoorbeeld veeltalig: As jy twee tale praat of as jy meer as twee praat?
“Ek sien dikwels vandag ’n neiging dat ander mense jou moedertaal beter as jy praat. Ek moes onlangs ’n onderhoud namens ’n kollega doen, want al het hy in ’n Afrikaanse huis grootgeword, voel hy nie gemaklik genoeg om ’n onderhoud in Afrikaans te doen nie. Ek het die onderhoud gedoen al het ek in ’n Xhosa-huis grootgeword. Ek dink die landskap van taal verander voortdurend en is baie kompleks, en ons bly in ’n land waar mense in huise grootword waar daar drie of meer tale gepraat word. Hoe maak ons dus seker dat moedertaal sy regmatige plek vind?”
As jy ook nuuskierig is, kom vind meer uit!
Kom praat saam
Datum: 21 Februarie 2024
Tyd: 18:00 vir 18:30
Plek: Randpark-gholfklub, Setperkweg, Randpark, Johannesburg
RSVP hier: https://respondto.forms.app/foreverfriday/moedertaal-3
Bekom meer inligting by die ATKV se Mercia Eksteen by 011 919 9011 of per e-pos by merciae@atkv.org.za.