Vier Moedertaaldag: Taal is lewe

21 Februarie 1952 is vier jong studente in Dhaka, die hoofstad van Bangladesj, dood weens konflik tussen Bengali- en Urdu-sprekers. Die studente het geveg vir die reg om in hul moedertaal gehoor te word. Die datum is ook tot openbare vakansiedag in Bangladesj verklaar.

Internasionale Moedertaaldag is vir die ATKV ’n belangrike dag op die taalkalender. Soos UNESCO inderdaad sê: “Tale is die kragtigste manier om kultuur te bewaar en te ontwikkel en om dit regoor die wêreld te bevorder.”

Hoekom moet jy daarvan kennis neem, wonder jy dalk?

Internasionale Moedertaaldag is ’n manier om die belangrikheid van moedertale regoor die wêreld te beklemtoon, mense aan te moedig om ingelig te wees oor hul moedertaal en die fokus te laat val op die bewaring van kultuur en erfenis. 

Indien jy ’n ouer of voornemende ouer is, moet jy beslis kennis neem.

Wat is Moedertaal?

Die HAT (2011) definieer “moedertaal” as: Die taal waarin ’n mens leer praat het; eie taal. Met ander woorde, dit is die taal waarin jou ma vir jou stories gelees en vertel het. Die taal waarin jy leer sing het en die taal waarin jy lag en huil. Dit is daardie eerste woord wat ’n baba sê en ja, die taal waarin jy kwaad word! Dit is die taal waarin jy jou die beste uitdruk!

Babas en moedertaal

Babas leer al taal voor geboorte deur middel van hul ma se stem. Christien Neser (skrywer en spraakterapeut) beskryf die verband tussen moedertaal en babas so mooi op haar webwerf. Sy skryf dat babas al van twee maande oud af kan onderskei tussen hul moedertaal en ’n vreemde taal. Deur met jou kind in hul moedertaal te praat, gee ’n geborge gevoel vir die kind. Hulle voel deel van die gesin en veilig. Om egter een taal met jou kind te praat en ’n ander taal met jou lewensmaat of ander familielede laat hulle uitgesluit voel.

Die wêreld is dan Engels, hoekom moet my kind in Afrikaans skool gaan?

Die werwing en verwerking van kennis (konseptualisering) vind in die moedertaal plaas. Dit lei daartoe dat kinders beter verstaan, leer en presteer in hul moedertaal. Deur jou kind in hul moedertaal te laat skool gaan, maak dit vir hulle dit makliker om ’n tweede en derde taal aan te leer. Kinders wat in hul moedertaal konseptualiseer, vaar ook beter in Wiskunde en Wetenskap. Onthou, lees lê die fondasie van ALLE leer. As jy in jou moedertaal met begrip kan lees, is die deure vir ander vakke wawyd oop.

Dra moedertaalonderrig by tot meertaligheid?

Sonder twyfel! Moedertaalonderrig skakel nie die aanleer van ander tale uit nie, maar sluit dit juis in. Deur moedertaalonderrig stel jy jou kind in staat om meertalig te wees. Volgens Christien Neser is babas en kinders se brein baie elasties en leer hulle makliker en vinniger nuwe tale aan. Die goue reël lê daarin, “One parent, one language” wat die Opol-sisteem genoem word. Meertaligheid is tot voordeel vir jou kind in die toekoms. Die brein word benut tot sy maksimum potensiaal. Wanneer jou kind moet gaan studeer en Engels verkies, sal jou kind nie sukkel om dié konsepte te verstaan nie, omdat die fondasie tydens moedertaalonderrig gelê is.

Wat beteken moedertaal vir my kind se selfvertoue?

’n Kind wat voel dat hulle behoort en die regte gereedskap het om hulself uit te druk, is vanselfsprekend ’n kind met selfvertroue. Jou moedertaal vorm jou identiteit. Jou taal bepaal waar jy vandaan kom en wie jy is. Deur jou kind geborge te laat voel in hul taal, vestig ’n belangrike grondslag in hul identiteit.

Kinders wat meertalig is, het beter sosiale vaardighede. Hulle is in staat om ander se emosies en omstandighede beter te verstaan en het ’n beter wêreldbeskouing.

Hoe kan Afrikaans as moedertaal by my kind bevorder en vestig?

  • Lees vir jou kind in Afrikaans;
  • Koop Afrikaanse boeke en koerante;
  • Kyk nuus in Afrikaans;
  • Kyk Afrikaanse programme en rolprente;
  • Leer elke week ’n nuwe woord;
  • Stel jou kind bloot aan metafore en beeldspraak;
  • Speel Afrikaanse bordspeletjies; en
  • Die belangrikste, praat AFRIKAANS!

Bron: https://christienneser.com/2018/02/06/moedertaal/

Vir meer inligting oor moedertaal en moedertaalonderig stuur ’n e-pos aan Mandie Ehlers by mandiee@atkv.org.za.